Trafik Kuralları Nelerdir?

Trafik kuralları, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile belirlenmiş kurallardır. Her ülke kendi trafik kurallarını kendi kanunları çerçevesinde düzenlese de trafik kuralları büyük ölçüde evrenseldir. Bazı spesifik ve istisnai durumlar dışında aynı trafik kuralları tüm dünyada geçerlidir. Bazı ülkelerin trafik akışları sağ yerine sol taraftan gerçekleşmektedir. Bu tür ülkelerde de sağ ve sol kavramlarının yer değiştirmesi dışında trafik kuralları özelinde büyük bir farklılık yoktur.

Trafik kurallarının amacı; trafiğin belirli bir düzende ve nizami bir biçimde akmasını sağlamanın yanı sıra meydana gelebilecek her türlü kaza ve aksaklığı en aza indirmektir. Trafik kuralları çerçevesinde akan bir trafikte; hangi yolun ne zaman açılacağı, hangi aracın ne zaman geçeceği, yayanın ne zaman yol üzerinden geçiş yapabileceği, hangi yol üzerinde ne kadar hız yapılabileceği, ne gibi durumlarda dönüş yapılacağı veya yapılamayacağı son derece net bir şekilde bellidir. Bu kurallara uymak suretiyle akan bir trafikte, kuralların dışına çıkılmadığı sürece herhangi bir düzensizlik veya kazanın meydana gelme olasılığı ciddi bir oranda azalır.

Trafiğin iki temel öğesi vardır. Bunlar araçlar ve yayalardır. Her aracın bir sürücüsü vardır. Bu sürücüler, araçlarını kurallar ekseninde yönetmekle yükümlüdür. Yayalar ise kendilerine ayrılmış yollar dışında herhangi bir şekilde akan trafiğin içerisinden geçeceklerse çeşitli kuralları gözetmek durumundadırlar. Bu sebeple trafik kuralları iki başlık altında ele alınır. Bu başlıklar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Sürücülerin uyması gereken trafik kuralları
• Yayaların uyması gereken trafik kuralları

Sürücüler ve yayalar her ne kadar birbirinden ayrı ve bağımsız görünseler de, aslında birbiriyle son derece bağlantılıdırlar. Trafiğin temelini oluşturan bu iki unsur, riayet ettikleri kurallarla sonuç olarak aynı trafik düzeninin korunmasına ve yaşanabilecek aksaklıkların minimuma indirilmesine hizmet etmektedir. Her sürücü aynı zamanda bir yaya olduğu gibi, her yaya da aynı zamanda potansiyel bir sürücüdür. Bu sebeple hem yayaların hem de sürücülerin uyması gereken kurallar herkes tarafından iyi bilinmeli ve uygulanmalıdır.

Sürücülerin Uyması Gereken Trafik Kuralları Nelerdir?

Trafik içerisinde her bir sürücü, bir aracı temsil eder ve yönetir. Sürücülerin uyması gereken kurallar, trafik düzenini ve trafik akışını belirleyen ana unsurlardır. Trafiğe çıkan her sürücü hem kendi güvenliği hem diğer sürücü ve yayaların güvenliği hem de trafik düzeni için bu kurallara uymakla yükümlüdür. Sürücülerin uyması gereken trafik kuralları aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• Sağa dönüşlerde yayalara yol verilmelidir.
• Yaya geçitlerinde yavaşlanmalıdır.
• Diğer araçlarla araya mesafe konulmalıdır.
• Tek yönlü yollarda tabelalara bakarak ilerlenmelidir.
• Sadece gerekli durumlarda kornaya basılmalıdır.
• Alkollü halde araç kullanılmamalıdır.
• Hız kurallarına dikkat edilmelidir ve aşırı hızdan kaçınılmalıdır.
• Kullanılan şeride dikkat edilmelidir.
• Hatalı sollamalardan kaçınılmalıdır.
• Emniyet kemeri takılmalıdır.
• Trafik sigortası geciktirilmeden yaptırılmalıdır.

1. Sağa Dönüşlerde Yayaya Yol Verin

Araçlar, ana caddelerden ara cadde veya sokaklara sağa dönüş yoluyla geçerler. Aynı zamanda bu dönüş yolları, yaya kaldırımlarının yürüyüş güzergâhı üzerindedir. Bu gibi bölgeler büyük cadde veya bulvar olmadığı için genellikle yayalar için alt veya üst geçit bulundurmaz. Yayalar bu gibi yollardan, araçlarla hemzemin yaya geçitlerini kullanarak geçmek durumundadırlar. Araçların sağa doğru dönüş yaptığı sırada aynı anda yaya veya yayalar da karşıdan karşıya geçiyor olabilir. Bu sebeple araçlar,  sağa dönüş yollarına hızlı bir şekilde giriş yapmamalıdır. Sağa dönüş yavaş ve dikkatli bir şekilde gerçekleştirilirken, karşıdan karşıya geçmekte olan veya geçmeye hazırlanan bir yayaya yol verilmelidir.

2. Yaya Geçitlerinde Yavaşlayın

Yaya geçitleri, yolun iki yanında bulunan yaya kaldırımlarını birbirine bağlayan hemzemin geçitlerdir. Yaya ile araçların en çok etkileşimde olduğu bu noktalar, yayalar ve sürücülerin ortak kullanım alanlarıdır. Yayaların güvenli bir şekilde karşı kaldırıma geçebilmeleri için pek çok yerde üst veya alt geçitler bulunur. Ancak bu tür geçitlerin olmadığı yerlerde yaya geçitleri bulunur. Araç sürücüleri yaya geçidine yaklaşırken, geçit üzerinde yaya olsun veya olmasın yavaşlamalıdırlar. Bu tip yerlerde her an bir yaya karşıdan karşıya geçmek için hamle yapabilir. Herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için yaya geçitlerine yaklaşırken çok dikkatli olunmalıdır. Yayaların geçişi sırasında ise araç tamamen durdurulmalıdır. Tüm yayaların geçiş yaptığından ve geçit üzerinde yürümekte olan yaya olmadığından emin olduktan sonra yavaş ve dikkatli bir biçimde yaya geçidi geçilmelidir. Yaya geçitlerine yaklaşırken yavaşlamak, araç sağlığı için de önemlidir. Yaya geçidinin bulunduğu bölgelerde kasis veya benzeri uyarıcılar bulunabilir. Bu kasislerden hızlı ve sert bir şekilde geçmek, araç aksamlarının zarar görmesine yol açabilir.

3. Diğer Araçlarla Aranıza Mesafe Koyun

Trafikteki en önemli kurallardan birisi takip mesafesidir. Araçlar birbirleri arasında her zaman belirli bir takip mesafesi bırakmalıdır. Öndeki aracın aniden durması veya yavaşlaması gibi durumlarda takip mesafesi korunmadığı takdirde kaza meydana gelebilir. Ayrıca zincirleme kazaların büyük bir bölümü takip mesafesinin doğru korunmamasından kaynaklanmaktadır. Takip mesafesi aynı zamanda öndeki aracın herhangi bir sebeple geri geri gelmesi halinde, öndeki aracı uyaracak kadar zaman kazandıran bir kuraldır. İdeal takip mesafesi, hızın ikiye bölünüp metre cinsine çevrilmesi ile bulunur. Örneğin 50 km hızla giden bir aracın ideal takip mesafesi 25 metre olacaktır.

4. Tek Yönlü Yollarda Tabelalara Bakarak İlerleyin

Tek yönlü yollarda tabelalara bakmak önemli bir kuraldır. Tek yönlü yollar üzerinde bulunan çeşitli tali yollar da vardır. Bu yollar da kendi içerisinde tek yönlü olabilir. Tabelalara bakmadan ilerlemek, yanlışlıkla ters yönlü bir yola girilmesine sebep olabilir. Ayrıca girilmesi gereken herhangi bir yolun kaçırılması halinde, tek yönlü yol üzerinde geri dönüş yapılamayacağı için aynı yere tekrar gelmek büyük bir zaman ve enerji kaybı yaşatacaktır. Buna ek olarak tek yönlü yollar üzerinde okul veya benzeri kurumların olduğuna yönelik tabelalar da bulunabilir. 

5. Sadece Gerekli Durumlarda Korna Çalın

Korna, trafik içerisinde sürücülerin birbirlerini veya gerektiğinde yayaları uyarabilmeleri için bir tür uyarı sinyalidir. Dikkat çekebilmek için kornalar son derece yüksek ve rahatsız edici sese sahiptir. Kornaların gereksiz kullanımı, büyük bir gürültü kirliliğine yol açmaktadır. Çevrede bulunan hastaneler, okullar, iş merkezleri, evlerinde uyuyan insanlar, yaşlılar ve bebekler korna seslerinden olumsuz etkilenmektedir. Ayrıca gereksiz korna kullanımı, bazı durumlarda sürücüleri ve yayaları korkutabilir ve hata yapmalarına sebep olabilir.

6. Alkollü Halde Araç Kullanmayın

Karayolları Trafik Kanunu uyarınca 0.5 promil seviyesinin üzerinde alkol ile trafiğe çıkmak yasaktır. Alkol, sürücülerin hareket hızlarını, algılarını ve hassasiyetlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Trafikte yaşanan kazaların ciddi bir bölümünün sebebi alkoldür. Sürücüler, hem kendilerinin hem araçtaki diğer insanların hem de diğer sürücü ve yayaların güvenliği için alkollü halde trafiğe çıkmamalıdır.

7. Hız Kurallarına Dikkat Edin, Aşırı Hızdan Kaçının

Aşırı hız yapmak, direksiyon hâkimiyetini zayıflatmanın yanı sıra ani durumlara karşı refleks gösterme hızını azaltmakta ve meydana gelebilecek kazaların boyutunum katlanmasına yol açar. Karayolları Trafik Kanununca standart otomobiller için hız sınırı; yerleşim yerleri içerisinde 50 km, şehirlerarası çift yönlü yollarda 90 km, bölünmüş yollarda 110 km ve otoyollarda 120 km olarak belirlenmiştir. Diğer tip araçlar için de benzer hız sınırlamaları mevcuttur. Tüm araçlar içerisinde hız limiti en yüksek olan araç standart otomobillerdir. Diğer türdeki araçlar için belirlenen hız limitleri genellikle daha düşüktür. Her sürücü, kullandığı araç tipinin hız sınırlarını bilmekle ve aşmamakla yükümlüdür.

8. Kullandığınız Şeride Dikkat Edin

Trafikte doğru şerit kullanımı, trafik düzeni için en önemli faktörlerden bir tanesidir. Güvenlik şeridi durmak zorunda kalan araçlar için, sağ şerit ağır vasıtalar ve yavaş gitmekte olan araçlar için, orta şerit standart seyirde giden standart araçlar içindir. En sol şerit ise halk arasında hız şeridi olarak da adlandırılır. Bu şerit, genellikle sollama yapmak için kullanılır. Sol şeritte yavaş gitmek, güvenlik şeridinde seyir almak veya sağ şeritte hızlanmaya çalışmak gibi hareketler trafik kurallarına aykırıdır. Her sürücü, kullanacağı şeridi amacına göre seçmeli ve seçmiş olduğu şeridin kurallarına uygun olarak hareket etmelidir.

9. Hatalı Sollamalardan Kaçının

Hatalı sollama, trafikte meydana gelen pek çok kazanın başlıca sebeplerinden birisidir. Hatalı sollama yalnızca sürücüyü ve araç içinde bulunanları değil, aynı zamanda diğer sürücüleri de risk altında bırakmaktadır. Bu sebeple yapılacak sollama yapacak olan sürücüler son derece dikkatli olmalıdır. Aksi takdirde kendilerini sıkıştırabilecekleri gibi başka araçların da sıkışarak kaza yapmasına sebep olabilirler. Sollama yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli unsurlardan biri hızdır. Hız sınırında veya hız sınırına yakın giden bir aracı sollamak için hız sınırını aşmak gerekir. Bu tür bir sollama, hız sınırını ihlal edeceği için hatalıdır. Ayrıca sollama işlemini yanlış şerit kullanarak yapmak, sollama yaparken erken davranmak, diğer araçları sıkıştırmak veya rahatsız etmek son derece hatalıdır. Sürücüler hem kendilerinin hem de diğer sürücülerin güvenliği için hatalı sollamalardan kaçınmalıdır.

10. Emniyet Kemerinizi Takmayı Unutmayın

Emniyet kemeri, meydana gelen kazalarda ölüm oranını azaltan en önemli güvenlik önlemlerinden birisidir. Günümüzde sürücü başta olmak üzere ön koltukta oturanların emniyet kemeri takması yasal olarak bir zorunluluktur. Emniyet kemeri takmak, olası bir kazadan yara almadan kurtulma veya hayatta kalma şansını çok ciddi bir oranda arttırır.

11. Trafik Sigortası Yaptırmayı Geciktirmeyin

Trafik sigortası, tüm araç sürücülerinin yaptırması zorunlu olan ve meydana gelebilecek herhangi bir kazada diğer araçlara verilecek hasarlara karşı güvence sağlayan bir sigortadır. Trafik sigortası olmayan bir aracın trafiğe çıkması yasaktır. Trafik sigortası olmadan trafiğe çıktığı belirlenen araçlar, bağlanarak çekileceği gibi aynı zamanda para cezasıyla cezalandırılırlar.

Yayaların Uyması Gereken Trafik Kuralları Nelerdir?

Trafikte tıpkı araç sürücüleri gibi yayaların da uyması gereken kurallar vardır. Bu kurallar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

1. Yollarda ve sokaklarda kaldırımlardan yürünmelidir. Karşı tarafa geçilecekse yaya geçidinden geçilmelidir.

Yayalar yolda yürürken, kendileri için ayrılmış olan kaldırımlardan yürümelidirler. Araçlar için ayrılmış olan yollar üzerinde yürümek, ciddi kazalara sebep olabilir. Ayrıca karşıdan karşıya geçmek isteyen yayalar, varsa alt geçit veya üst geçidi kullanmalıdırlar. Yayalar için bir alt veya üst geçit bulunmuyorsa, karşıdan karşıya geçme işlemi yaya geçidi olan bir yerden yapılmalıdır. Alt, üst veya hemzemin yaya geçidi olmayan yerlerde, orta refüjden atlamak suretiyle kesinlikle karşıdan karşıya geçilmemelidir.

2. Karşıdan karşıya geçerken önce sola, sonra sağa bakılarak ve araçlar kontrol edilerek geçilmelidir.

Karşıdan karşıya geçmek isteyen yayalar son derece dikkatli olmalıdır. Önce sola, ardından da sağa bakarak geçişin güvenli olduğundan emin olunmadan yola adım atılmamalıdır. Geçiş süreci içerisinde de sürekli olarak araçlar kontrol edilmelidir.

3. Eğer kaldırım yoksa yolun sol tarafından yürünmelidir.

Bazı yerlerde çeşitli altyapı veya yer yetersizliği sebebiyle kaldırım bulunmamaktadır. Bu gibi yollarda yürümek zorunda kalan yayalar, yolun en sol tarafından yürümelidir.

4. Trafik görevlilerine, trafik levha ve işaretlerine dikkat edilmelidir.

Tüm yayalar, varsa trafik görevlilerinin uyarılarına uymakla yükümlüdür. Trafik görevlilerinin olmadığı yerlerde ise trafik işaretlerine dikkat etmek ve uyum sağlamak yaya güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır.

5. Eğer trafik lambası yayalar için kırmızıysa geçilmemelidir, yeşil yandığı zaman geçilmelidir.

Yayalar için yapılmış yaya trafik lambaları bulunmaktadır. Bu lambalar, kırmızı ve yeşil olmak üzere iki renkten oluşmaktadır. Kırmızı yaya lambası yanarken kesinlikle karşıya geçmek için hamle yapılmamalıdır. Yaya lambası yeşile döndüğü zaman, yayalar karşıdan karşıya geçmek için yolu kullanabilirler.

6. Karşıdan karşıya geçerken ağır ve yavaş yürünmemeli, oyalanma yapılmamalı, hızlı bir şekilde geçilmelidir.

Yayalar, araçlar için ayrılmış yolları kullanırken oyalanmamalıdır. Hemzemin yaya geçitleri, hem yayaların hem de arabaların kullandığı yerlerdir. Yayalar, kendilerine ayrılmış geçiş süresi içerisinde mümkün olduğunca hızlı bir şekilde karşıdan karşıya geçiş işlemini tamamlamalıdır.

7. Duran araçların önünden veya arkasından geçilmemelidir, her an hareket edebilirler.

Trafikte durmakta olan araçların önünden veya arkasından geçilmemelidir. Bekleme yapmakta olan bu araçlar, önlerinden veya arkalarından geçmekte olan yayayı fark etmeden hareket etme potansiyeli taşımaktadırlar. Park halindeki arabaların dahi arkasından geçerken son derece dikkatli olunmalıdır. Zira araç içerisinde sürücü, aracı çıkartmak için hazırlık yapıyor olabilir. Sürücü, arkasından geçen yayayı görmeden aracı parktan çıkartmak için hareket ettirmesi halinde kaza meydana gelebilir.

8. Otobüs ve dolmuş gibi araçlara binerken veya inerken aracın tam olarak durması beklenmelidir.

Otobüs, minibüs veya dolmuş gibi toplu taşıma araçlarından inerken veya binerken, aracın tamamen durması beklenmelidir. Tamamen durmamış bir araçtan inmeye çalışmak veya bu araca binmeye çalışmak ciddi bir kaza tehlikesi taşımaktadır. Ayrıca toplu taşıma araçlarından inerken her zaman sağ taraf kontrol edilmeli, bisiklet, motosiklet, patenli yaya gibi hareket halindeki başka bir hafif vasıtanın gelmediğinden emin olunmalıdır. Bu tip bir geçiş işlemi söz konusu araçlar için yasak olmasına rağmen bu yasak, zaman zaman kimi sürücüler tarafından ihlal edilebilmektedir.