Fren Balatası Nedir?

Fren sistemi, hareket halindeki aracı yavaşlatan ve kuvveti fren pedalı vasıtasıyla tekerlek sistemindeki balatalara ileten tam bir yapıdır. Fren balatası, otomotiv ve diğer araç endüstrilerinde kullanılan bir bileşendir. Fren balataları hem sıcağa hem de soğuğa son derece dayanıklıdır. Yumuşak ve sert en yaygın balata türleridir. Yumuşak fren balataları çabuk aşınır, ancak mükemmel fren performansı sağlarlar. Sert balatalar ise zayıf frenleme kapasitelerine rağmen uzun bir aşınma ömrüne sahiptir. Unutulmaması gereken ilk şey, balatalar ilk takıldığında aracın sistemine ve yapısına uyum sağlama periyodu olduğudur. Bu prosedür bir arabadan diğerine farklılık gösterir. Ancak ortalama 3-4 gün sürer. Fren balatası, aracın sistemiyle tam olarak uyumlu olmadığından, sürücüler bu prosedür boyunca çok dikkatli olmalıdır. Balatalar doğrudan tekerlek yapısına bağlı olduğu için ani frenlerden kaçınılmalıdır. Balatalar bu işlemden geçtikten sonra aylar sonra yıpranmaya başlayacaktır.

Fren Balatası Ne Demek?

Fren sistemi, tekerlek sistemindeki fren pedalından fren balatalarına kuvvet ileterek aracın yavaşlamasını sağlayan bir çerçevedir. Bu sistemle fren pedalına basıldığında, fren balatası diske veya kampanyaya sürterek aracın yavaşlamasına neden olur. Kaliperlerdeki fren balataları, aracı hareket halindeyken durdurmak için tekerleklerdeki disklere sürtünür. 1888’de, ilk patentli otomobilin yaratıcısı Carl Benz’in karısı Bertha Benz, bir Motorwagen sürdü ve fren balatasını tasarladı. Fren balataları, araçlarda ve diğer amaçlarla kullanılan disk frenlerin bir parçasıdır. Disk fren rotorlarına temas eden yüzeye bağlı sürtünme malzemesine sahip çelik destek plakaları, fren balatalarını oluşturur.

Fren Balataları Ne İşe Yarar?

Fren balatası ne işe yarar aşağıdakiler gibidir;

• Fren balataları, disklerin sıkışmasına, aracı yavaşlatmasına veya durdurmasına neden olan bileşenlerdir. Asbest gibi malzemelerden yapıldıkları için çıplak elle tutması önerilmez.
• Disk ile temas sonucu balatalarda oluşan aşınma derecesi, üzerinde bulunan çok sayıda kanal sayesinde kolaylıkla belirlenebilir. 
• Fren pedalına basıldığında kazanılan enerjiyi kullanarak tekerleklere baskı uygular. Basınç, arabayı durmaya veya yavaşlamaya zorlar. Bu arada, sürtünme ısının serbest kalmasına neden olur. 
• Geri kazanım teknolojisi ile elektrikli veya hibrit otomobillerin açığa çıkardığı enerji, aküyü şarj etmek için kullanılır. Öte yandan benzinli veya dizel otomobillerde bu teknoloji yoktur ve açığa çıkan enerji yalnızca diskle temas eden bölümlere dağıtılır.

Fren Balatası Nasıl Çalışır?

Disk frenlerde fren pedalına basıldığında sistemdeki hidrolik sıvı değiştirilir. Bu değişiklik, piston yardımıyla fren disklerine bir sürtünme kuvveti uygulayarak aracın kademeli olarak yavaşlamasına neden olur. Diske daha fazla kuvvet uygulandıkça, diske daha fazla basınç iletilir ve aracın tekerleklerinin dönüş hızı yavaşlar. Disk frenler birçok otomobilin önüne yerleştirilmiştir ve bu durum günümüzde de geçerlidir. Disk frenler, şüphesiz ön tarafta daha etkili olacaktır. Çünkü ön tekerlekler en etkili frenlerdir. Bunu açıklamak için eylemsizlik ilkesi kullanılabilir. Frenleme sırasında aracın ağırlık merkezi öne kayacağından ön tekerlekleri durdurmak en uygun seçenek olacaktır. Arka tekerleklerin frenlemede ne kadar başarılı olacağını kestirmek mümkün değil.

Fren Balatasının Görevleri Nelerdir?

Bir fren balatasının temel işlevi, bir makinenin veya aracın (araba, kamyon, tren, motosiklet vb.) hareketini yavaşlatmak veya durdurmaktır. Disk frenler, otomobillerde ve diğer amaçlarla kullanılır ve fren balataları bunların bir parçasıdır. Fren balataları, aracın veya makinenin kinetik enerjisini termal enerjiye dönüştürmek için sürtünme kullanır. İki fren balatası genellikle bir fren kaliperinin içinde, sürtünme tarafları rotora bakacak şekilde bulunur. Kaliper, frenler hidrolik olarak uygulandığında aracı veya ekipmanı yavaşlatmak veya durdurmak için iki balatayı dönen diskin üzerine sıkıştırır. Fren balatası ve disk birbirine yapışarak aracı yavaşlatan veya durduran sürtünme yaratır.

Fren Balatası Nerelerde Kullanılır?

Bir fren balatasının birincil işlevi, bir makinenin veya aracın (araba, kamyon, tren, motosiklet vb.) hareketini yavaşlatmak veya durdurmaktır. Fren balataları, otomobillerde ve diğer uygulamalarda kullanılan disk frenlerin bir bileşenidir.Pistonun hareketi ile fren diskini sıkıştırarak aracı durmaya veya yavaşlamaya zorlarlar. El freni balataları, aracın arka tekerlek kampanalarında ve disklerinde bulunur. Hareketsiz aracı yerinde tutmak için kullanılırlar. Tipik olarak, aracın arka frenine ve arka frenlerine monte edilen bir sistem bu işlevi yerine getirir.

Fren Balatası Ne Zaman Kullanılır?

Rotor olarak da bilinen fren diski, fren balataları için bir temas yüzeyi görevi görmektedir ve kinetik enerjiyi ısıya dönüştürerek aracı yavaşlatır. Aksa bağlanan ve normalde tekerleği göbeğe sabitleyen pabuçların üzerine yerleştirilen disk fren bölümünün her iki yüzeyi, disk fren sisteminde düz bir plakaya benzemektedir. Frenlemede son derece hayati olan fren diski, balataların ezdiği noktaya kadar aracı yavaşlatıyor. Ayrıca her iki taraftaki balatalar tarafından ezildikten sonra sürtünmeden kaynaklanan ısıyı dağıtma işine de sahiptir.

Fren Balatası Kaç Kilometrede Değiştirilmelidir?

Aşırı sürtünme nedeniyle, fren pedalına her basıldığında yoğun ısıya maruz kalan fren balataları sadece sınırlı bir süre çalışır. Bir fren balatasının ömrü, sürüş tarzına ve balata bileşimine bağlı olarak değişse de, genellikle 40-50 bin kilometreden sonra değiştirilmesi gerekir. Fren balatasını değiştirme zamanının gelip gelmediğini belirlemek kolaydır. Balatanın kalınlığını düzenli olarak kontrol ederek fren balatasının bitip bitmediğini anlayabilirsiniz. Fren balatasının kalınlığı tekerleklerden görülebilecek kadar düşmüşse balatalar değiştirilmelidir. Yüzde 25 oranına sahip balataların yaklaşık 3 mm kalınlığında olduğunu belirtmekte fayda var. Alt kısmında küçük metal kıllara sahip fren balataları, sürücüye ömrünün sonuna yaklaştıklarını bildirmek için gıcırtılı bir ses çıkarır. Frene bastığınızda, disklerden bir gıcırtı sesi duyulmalı, bu da fren balatasının hemen değiştirilmesi gerektiği anlamına gelir. Düşük fren kavraması: Yavaşlamak ve ya durmak için fren pedalına normalden daha sert basılması gerekiyorsa, fren balatası muhtemelen aşınmıştır. Zayıf performansları nedeniyle, aşınmış fren balataları trajik kazalara ve ayrıca fren diskinde ve kaliperde maliyetli hasarlara neden olabilir.

Fren Balatası Nasıl Değiştirilir?

Araba düz bir zeminde olmalı ve yeniden hizalamak istendiği tekerleğe el frenini çekerken direksiyon o yöne çevrilmeli.

Balataları değiştirilen tekerleğin üzerindeki cıvataları gevşettikten sonra kriko kullanarak araç biraz yukarı kaldırılmalı.

Bağlantı elemanlarını sökerek lastik çıkarılmalıdır. Ardından lokma anahtar kullanarak kumpasın arkasındaki somunlar çıkarılmalı. Bir 12 lokma anahtarının yeterli olması mümkündür.

Kaliperi sökerken, fren sisteminin kablolarının ve hortumlarının sarkmadığından emin olunmalı. Bu parçaları uygun bir yere asılması gereklidir. Aksi takdirde, frenler başarısız olabilir.

Kaliperi çıkardıktan sonra, eski disk balataları manuel olarak çıkarılıp ve yenileriyle değiştirilmelidir.

Fren Balatası Olmadan Araç Çalışır Mı?

Birisinin fren balataları olmadan sürüşün kabul edilebilir olduğunu önermesinin hiçbir yolu yoktur. Durdurma gücünüzü balatalardan alırsınız; metali metal üzerinde frenlerseniz, yalnızca rotorlarınıza zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda frenlerin durma gücü de azalır.

Fren Balata Arızaları Nelerdir?

Fren balata arıza nedenleri aşağıda yazıldığı gibidir.

• Eksik Fren Sıvısı
• Düşük Fren Pedalı
• Yumuşak veya Hafif Fren Pedalı
• Aşırı Sert Fren Pedalı
• Fren Pedalında Titreşim
• Frene Basınca Gürültü ve Kazıma Sesi
• Fren Sesi
• Fren Sürtmesi
• Frene Basınca Aracın Sağa/Sola Çekmesi
• Aşırı Hassas Fren Pedalı

Fren Balatası Neden Arızalanır?

Fren balatasının arızalanma sebepleri aşağıdadır.

• Eksik Fren Sıvısı: Bu sorun genellikle disk fren balatalarının aşındığını veya fren sisteminde kaçak olduğunu gösterir. “Fren Uyarı Işığı” da yanıyorsa, sorun neredeyse kesinlikle bir sızıntıdır. (Ana silindir deposu bir sıvı seviye sensörü içeriyorsa, “Fren Uyarı ışığı” da yanacaktır.) Fren arızasına neden olma potansiyeline sahip olduğundan sızıntı tehlikelidir. Fren kaliperlerini, tekerlek silindirlerini, ana silindiri, fren hortumlarını ve hatları kontrol edilmeli. Arızalı ve sızıntı yapan parçalar değiştirilmelidir. Sızıntı giderilene kadar araba kullanılmamalıdır.

 

• Düşük Fren Pedalı: Arka kampanalı fren balatası ayarlayıcıları paslanma, sıkışma varsa ve balata aşınmasını düzeltmiyorsa fren pedalı düşecektir. Pedal, arka kampanalı frenleri ayarladıktan sonra normal konumuna döner. Ayarlayıcılar temizlenmezse veya değiştirilmezse, ped aşındıkça sorun yeniden ortaya çıkacaktır. Yorgun fren balataları ve hidrolik sızıntılar, düşük pedalın iki nedenidir.

 

• Yumuşak veya Hafif Fren Pedalı: Fren sistemindeki hava, düşük veya sızan sıvının en yaygın nedenidir. Pedalın tekrar sertleşmesi için tüm fren sisteminin havasının alınması ve eksikse sıvının doldurulması gerekir. Diğer bir olası neden, fren devreye girdiğinde “kabarcıklı” bir fren hortumudur.

 

• Aşırı Sert Fren Pedalı: Bu sorun genellikle kampanalı fren sistemindeki pabuçların yanlış hizalanmasından kaynaklanır. Ayrıca, arızalı bir fren servosu pedalın sertleşmesine neden olur. Kaliper pistonu disk frenlere takılarak pedalın sertleşmesine neden olabilir. Frenleri uygulamak oldukça zorlaştığı için risklidir. Fren pedalının birkaç kez pompalanması, frenlerin daha iyi kavramasına yardımcı olabilir. Bununla birlikte, sorunu mümkün olan en kısa sürede teşhis edilmeli ve düzeltilmelidir..

 

• Fren Pedalında Titreşim: Fren disklerinin düzensiz aşındığını gösterir. Torna kullanarak diskleri düzeltmek veya değiştirmek gerekir. Göbekte pas veya kir olup olmadığına bakılmalı. Pas ve kir, tekerlek ile disk arasındaki teması bozarak aşınmasına neden olur. Frenleri uygularken yerleştirme vidasının aşırı sıkılması titreşimlere neden olacaktır. Tekerlek göbeğinde de aşınma olup olmadığı kontrol edilmeli. Göbek göbeklerinde eğrilik varsa titreşim kaçınılmazdır.

 

• Frene Basınca Gürültü ve Kazıma Sesi: Fren balataları aşındığında metali metale sürterek sürtme sesi çıkarır. Bu durumda araç kullanmak risklidir. Balataların değiştirilmesi için mümkün olan en kısa sürede bir uzman ziyaret edilmelidir. Balatalara ek olarak disklerin de tıraş edilmesi gerekebilir.

 

• Fren Sesi: Disk fren balataları ile kaliper arasındaki veya balatalar ile disk arasındaki titreşimler buna neden olabilir. Yarı metalik fren balataları genellikle seramik fren balatalarından daha gürültülüdür. Eski balataları yenileriyle değiştirerek gürültü ortadan kaldırılabilir. Seramik fren balataları en sessiz olanlardır, ancak her otomobilde bulunmayabilir. Sesi azaltmak için şimler kullanmayı veya gürültü azaltıcı fren balataları kullanılmalı. Balataların arkasına az miktarda yüksek sıcaklıkta fren yağı (asla standart gres değil) uygulamak veya disklerin üzerine bir tür aerosol fren gürültüsü sönümleme spreyi püskürtmek gürültüyü bastırmaya yardımcı olabilir.

 

• Fren Sürtmesi: Sonuç olarak, direksiyon simidi sağa veya sola çekerek yakıt kullanımını artırır. Sabit sürtünme, fren balatalarını ve diskleri hızla aşındırarak frenlerin aşırı ısınmasına neden olur. Aşırı ısınan frenlerin frenleme etkisi azalır ve fren pedalı düşer. Kampanalı frenlerde geri dönüş yaylarının kırılması ve zayıflaması fren sürtünmesine neden olabilir. Fren sürtünmesi, sıkışmış veya aşınmış bir fren kaliperi, uzun bağlantı cıvataları, yanlış fren balatası ayarlayıcıları ve sıkışmış bir park freni gibi sorunlardan da kaynaklanır. Pedlerin düzensiz aşınması size bir ipucu verebilir.

 

• Frene Basınca Aracın Sağa/Sola Çekmesi: Dengesiz frenleme, frene bastığınızda aracınızın hızlı bir şekilde bir tarafa çekmesi durumunda meydana gelir. Bu genellikle ön frenlerin düzgün çalışmadığı anlamına gelir. Fren balatalarının ıslanması veya yağlanması, frenleri kullanırken aracın çekmesine neden olabilir. Islanırsa kendi kendine kurur ve bir süre sonra sorun ortadan kalkar. Ancak yağlanmışsa, temizlenmesi ve gerekirse değiştirilmesi gerekir. Hidrolik yağdaki sızıntılar da yetersiz basınç ve frenleme kuvvetine neden olur. Bu durumda çekme de olabilir. Otomobil ayrıca eşit olmayan lastik basınçları ve farklı sürtünme katsayılarına sahip pabuçların kullanılması nedeniyle bir tarafa çekiyor. Aracın freni kullanıldığında, aracı en fazla sürtünme ile yana itiyor. Fren hortumlarının tıkanması ve boruların sıkışması durumunda büzülme meydana gelir. Aracın çekilmesinin bir diğer nedeni de yanlış rot ayarıdır.

 

• Aşırı Hassas Fren Pedalı: Frenler aşırı hassas olduğunda bu, fren kavraması olarak bilinir. Sürücü ayağıyla fren pedalına hafif bir baskı uygular, ancak araç beklenenden daha erken yavaşlar veya durur. Kampana ve disklerdeki aşınma, frenlerin kavranmasına neden olabilir. Diskler, sallanmaya neden olan bir boşluk geliştirdi. Ayrıca tekerlek yataklarını kontrol etmek de iyi bir fikirdir. Balatalardaki fren hidrolik yağının kirlenmesi ve balata yağlaması endişe kaynağı olabilir. Diğer olasılıklar arasında bir fren servosu arızası veya uygun olmayan fren balatalarının kullanılması sayılabilir.

Fren Balatası Neden Yanar?

Frenlerin ilk kullandığı zaman, reaksiyon sırasında oluşan ısı, kürleme olarak da bilinen polimerizasyona neden olur. Fren balatalarında polimerizasyon reaksiyonu sırasında çeşitli gazlar oluşur. Bu gazların yanık kokusu olabilir. Disk fren balataları tehlikeli maddeler olarak sınıflandırılmaz. Yanmayı sürdürmezler, ancak yangın koşulları altında hoş olmayan ve potansiyel olarak tehlikeli yanma ürünleri oluşturabilirler. Zımparalama veya taşlama sırasında oluşan solunum tozu solunum tahrişine neden olabilir.

Fren balatasını tamir edebilmek için yapılması gerekenler. Direksiyon simidi çıkarılmalı. Sürgü cıvatası yoldan çekilmeli. Kaliperi kaldırılmalı. Eski fren balatalarını kaydırarak çıkarılmalı. Tutma klipsleri çıkarılmalı ve değiştirilmeli. Fren balataları yenileriyle değiştirilmeli. Pistonları geri çekilmeli. Fren hidroliği seviyesine dikkat edilmeli.

Fren Balatasının Bittiği Nasıl Anlaşılır?

Bir fren balatasının bitmiş olup olmadığını anlamanın basit bir tekniği vardır: Fren kullanıldığında metalik bir sürtünme sesi duyulur. Bu ses, frenlerin daha az etkili hale geldiğini gösterir. Son model araçlarda bunu daha kolay kavramak için balata sensörü de kullanılmaktadır. Fren balatasının planlanması gereken bazı durumlar vardır. Fren balatasının erken deformasyonu, sürekli dur-kalk, hızlanma veya yavaşlama, fren pedalına gereksiz yere basılması, öfkeli oynama ve yokuşlarda fren pedalı kuvveti gibi durumlardan kaynaklanabilir.