Araç Krikosu Nedir?

Kriko insan gücüyle taşınması mümkün olmayan ağırlıkları kaldırmada kullanılan alete verilen isimdir. Her otomobilde bulunan kriko genel olarak araçların lastiklerinin değişmesinde sıklıkla kullanılır. Bunun dışında oto yetkili servisleri ve tamircileri araç tamirlerinde aracın altına hızlı ulaşmak için krikoyu genellikle kullanmaktadır. Kriko kullanılarak daha hızlı ağır yükler kaldırılarak zamandan da tasarruf edilir. Hidrolik olarak çalışan krikolar günümüzde en fazla kullanılan kriko türlerinden bir tanesidir. Bir tona yakın yükler ise vidalı krikolar kullanılarak kaldırılabilmektedir. 

Kriko Ne Demek?

Kriko çok ağır olan insan gücüyle çalışmayan yükleri havaya kaldırmak ya da yükseltmek için kullanılan alete verilen isimdir. 

Köken olarak İtalyancada mekanik kaldıraç anlamına gelmektedir. İngilizce de ise kriko “Lifting Jack” olarak geçmektedir. Konuşma dilinde “Jack” olarak bahsedilmektedir. Tarihsel olarak kriko ilk defa 1851 yılında Richard Dudgeon tarafından “taşınabilir hidrolik press” ismiyle icat edilmiştir. 

Kriko Ne İşe Yarar?

Kriko her araçta bulunması gereken temel yardımcı parçaların başında gelir. Yol esnasında araçta herhangi bir arıza ya da lastik ile ilgili sorun olduğunda kriko kullanılır. Aracın alt kısmına ulaşılması için yerden yükseltilmesi gerekmektedir. Aracın havaya kaldırılması görevi de krikoya aittir. Bu yüzden araç da rahatlıkla tamir edilebilir. Kriko özelliği sayesinde ağır kaldırılamaz ağırlıkları yükseğe kaldırır ve sabitler.  Bu sayede pratik bir kullanım ve çalışma alanı sunar.

Krikonun Görevleri Nelerdir?

Kriko otomobil, kamyon, otobüs gibi kaldırılması çok güç olan ağır araçları havaya kaldırır. Araçları istenilen yükseklik seviyesine çıkararak tamir edilmesini kolaylaştırır. Patlayan lastiğin değiştirilmesi için aracı yükseltir ve değiştirilmesini kolaylaştırır. Diğer yandan aracın motoru çıkarılırken yine krikodan faydalanılır. 

Kriko Çeşitleri Nelerdir?

Kriko çeşitleri gelişen teknolojiyle günümüze kadar farklı tiplerde sunulmaktadır. Çeşitler şu şekildedir:

• Araç Krikosu
• Hidrolik Kriko
• Vidalı Kriko
• Elektrikli Kriko

• Araç Krikosu

Araç krikosu genelde her araçta bulunması zorunlu olan ve dişli sistemiyle çalışan bir kriko çeşididir. Boyut olarak küçük olsa da 25 ton yüke kadar ağırlığı kaldırabilir. Genellikle lastik tamiri için ya da motorun alt kısmına ulaşmak için kullanılır. 

300 TL ila 500 TL arasında bir fiyat aralığına sahiptir.

• Hidrolik Kriko 

Hidrolik bir pompa yardımıyla düşük basınç ve yüksek basınç uygulanarak daha ağır yükler kaldırmaya yarayan kriko çeşididir. Günümüzde taşıtlarda sıklıkla kullanılır.  Daha az kuvvetle daha güçlü bir sonuç elde edilen sistem boyut olarak küçük olmasından dolayı çok fazla tercih edilir. Ayrıca en fazla kullanılan kriko çeşitlerinden bir tanesidir.

 Ortalama olarak fiyat aralığı 300 ila 1000 TL arası değişmektedir.

• Vidalı Kriko

Kare ya da yamuk yapıda olan vidalı kriko adından da anlaşılacağı üzere vidalı ve karşılığındaki dişli ile çalışır. Vida döndükçe dişliyi vidanın içine alarak sistemi kaldırır. Dişli somun sabittir, vida ise içinde dönerek kare ya da yamuk yapılı yüzeyi kaldırır. Araçların motor ya da şanzıman istemlerinin taşınmasında kullanılır. Ayrıca bir diğer adı olan ev krikosu binaları temellerinden onarmak ve kaldırmak ve yer değiştirmelerine yardımcı olmak amacıyla da kullanılmaktadır. Ayrıca kirişleri yerinden söküp kaldırmak için de vidalı kriko kullanılmaktadır. Yaklaşık bir tona yakın yükleri kaldırmada vidalı krikolar kullanılabilir. 

Fiyat aralığı 2000-3000 TL arasındadır.

• Elektrikli Kriko

Farklı boyutlarda olan kriko çeşididir. Elektrik enerjisi yardımıyla çalışır. 12v güç ile araç elektriğine bağlanarak kullanılır. Genel olarak lastik değiştirmek için kullanılır. Pratik olması sebebiyle tercih edilen bir kriko çeşididir. Elektrikli krikoyu çalıştırmak için sürücü çok az çaba harcamaktadır. 

Fiyat aralığı 300 ila 500 TL arası değişmektedir.

Kriko Nerelerde Kullanılır?

Krikolar genel olarak araçlarda öncelikli olarak lastik değiştirmek ya da tamir etmek için sökme işleminde kullanılır. Bunun dışında araçların motor arızalarında alt kısmına ulaşmak için aracın kaldırılması için kullanılabilir. Diğer yandan aracın motorunun söküm işlerinde yerinden kaldırmak için yine kriko yardımı gerekir. Kamyon, tır, otobüs gibi ağır tonajlı araçların da şanzıman ya da ağır mekanik kısımlarının sökümü ve taşınması için krikodan yardım alınır. Büyük araçların parçaları ağır ve taşınması zor olduğundan kriko yardımı her zaman gerekli olabilir. Hem parçaya zarar vermeden güvenli bir şekilde yerine ulaştırılır hem de ağır iş gücü pratik ve hafif bir çalışma sistemine dönüşerek tasarruf sağlanır.

Kriko Ne Zaman Kullanılır?

Krikonun kullanımı araçların genelde hareket edemez hale gelmesinden sonra kullanılır. Örnek verecek olursak araç seyir halindeyken lastik patlaması durumunda hareket edemez hale gelir. Bu yüzden patlak olan lastik tamir edilmesi ya da değiştirilmesi için lastiğin yerinden sökülmesi gerekmektedir. Lastikler araçların yere temas eden parçası olduğu için sökülmesi için yerden kaldırılıp teması kesilmesi gerekmektedir. Bu durumda kriko yardımıyla araç kaldırılıp lastik sökümü yapılır.

Diğer bir kullanım ihtiyacı da aracın serviste motoruna müdahale ederken yapılabilir. Örneğin aracın motor blok kısmı yerinden ayrılması ihtiyacında motorun alt kısmından kriko desteği ile havaya kaldırılıp motorla araç şasisinden ayrılıp taşınmada kullanılabilir.

Öte yandan araçların şanzıman kısımları genelde aşağıda olduğundan ayırma işleminde tekerlekli krikoyla taşınıp pratik bir şekilde tamiri yapıldıktan sonra tekrar yerine monte işlemi gerçekleştirilir. Bu işlemlerin hepsi kriko yardımıyla gerçekleşir.

Kriko Nasıl Kullanılır? 

Kriko aracın alt kısmına yerleştirilerek yukarı doğru kaldırılır. Burada dikkat edilmesi gereken durum krikonun sabitlenecek yeridir.

Araçların en sağlam ve darbeye dayanıklı kısmı şasi kısımlarıdır. Çelik malzemeden yapılmış olması tonlarca ağırlığa ve bükülmeye karşı dayanıklı olmasını sağlamaktadır. Araçların lastik değişimi yapılırken de krikolar alt kısımdaki şasinin görünen düz yüzeyine kriko sabitlenir ve araç buradan yardım alarak havaya kaldırılır. Lastik patlamışsa patlak olan lastiğin bulunduğu kısımdan araç kaldırılır ve lastikle yer teması kesilir.

Şanzıman ya da motor sökülürken de öncelikle kriko kaldırılıp şanzıman ya da motorun çelik kısmına sabitlenir. Hatta çok az destekle kaldırılır. Daha sonra sistemin vida ve cıvataları gevşetilerek boşa çıkarılır. Artık sadece krikonun üstünde kalan motor ve şanzıman sistemi tamir edilmek üzere taşınabilir hale gelir.

Kriko Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Kriko kullanımı oldukça ustalık isteyen ve son derece güvenlik gereken bir işlemdir. Kriko kullanırken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• Araç kaldırılmadan önce düz eğimsiz ve kaymayan bir alanda olunmalıdır.
• Araca kriko yerleştirilirken aracın ağırlık merkezine göre oturtulmalıdır.
• Doğru yere yerleştirdikten sonra araç istenen yüksekliğe gelene kadar kol çevrilmelidir.
• Araç kriko yardımıyla kaldırılırken içinde kimsenin bulunmamasına özen gösterilmelidir.
• Krikoyla istenen seviyeye getirildikten sonra kriko kilitlenmeli ve olası bir kriko boşalmasının önüne geçilmelidir. Bu önlemlerden sonra araca işlem yapılmalıdır.
• Kriko yardımı ile araç kaldırılırken aracın yakınlarına tamir için sorumlu kişilerden başka kimseler yaklaştırılmamalıdır.
• Tamir işlemleri yapılırken mutlaka koruyucu başlık ve çelik iş ayakkabısı giyilmelidir.
• Kullanılan krikonun bakımlarının periyodik olarak yapılması gerekmektedir.

Kriko Yağı Nedir?

Kriko yağı genel olarak hidrolik yağ adı verilen sıkıştırıldığında güç elde edilen yağ türüdür. Bu tip yağlar yüksek basınç ve ısınma etkisiyle kaldırma kuvveti oluşturarak krikonun ağır malzemeleri kaldırmasını sağlamaktadır. Krikoların yağ değişimi yapılırken basınca ve ısıya dayanıklı kaliteli yağlar tercih edilmelidir. Çünkü yağın sıkışması ve ısınması ne kadar iyiyse o kadar kuvvet uygular. Düşük kaliteli yağlar krikonuzun ağırlık kaldırması konusunda tutuculuğunu azaltacaktır. Bu gibi durumlar da güvenlik problemleri ortaya çıkartabilir, krikonuzun kaldırma işlemi esnasında kendini salabilir ve aracın kaçmasına sebep olabilir.