Araç İklimlendirme Sistemi Nedir?

Araç iklimlendirme sistemleri, araç içindeki havayı ısıtan ve soğutan, hava sirkülasyonunu gerçekleştiren ve aracın içindeki nemi alarak araçta yolcunun daha rahat etmesini sağlayan, elektro mekanik sistemlerdir. Genel anlamda, araç iklimlendirme sistemleri araç içi havanın kış aylarında sıcak, yaz aylarında ise serin tutmaya yarayan sistemler olarak geçmektedir. Böylelikle yolcunun araç içindeki konforunu daha üst bir seviyeye çıkarmak en temel görevi olmaktadır. Araç iklimlendirme sistemleri, sahip olduğu özellikler sayesinde, günümüzde sürücü ve yolcular için yolculuk esnasında araç içinde olmazsa olmaz araba parçası haline gelmiştir.

Araç İklimlendirme Sistemi Ne Demek?

Araç iklimlendirme sistemi kavramının tarihçesi, Dünya’da ilk kez 1902 yılında Willis Haviland Carrier’ın elektrikli klima keşfine kadar uzanmaktadır. Bu keşiften günümüze zaman içinde kullanılan materyallerin çevre dostu haline getirilmesi, R134A gibi ozon tabakasına zarar vermeyen klima gazlarının kullanılmasıyla büyük bir değişime, dönüşüme uğramıştır. Genel olarak, araç iklimlendirme sisteminin tarihsel dönüşümünü kronolojik olarak ele alacak olursak;

• 1940 Packard, fabrikada takılan araç iklimlendirme sistemini sunan ilk otomobil idi.
• 1969’da satılan tüm yeni arabaların yarısından fazlası araç iklimlendirme sistemi ile donatılmıştı.
• Bazı markalar, araç iklimlendirme sistemi bulunan otomobillerini tanıtmak için pencere çıkartmaları yapıştırdı.
• New York Times, 1971’de gazetenin ön sayfasında bulunan bir haberde, üstü açılır arabalarda araç iklimlendirme sisteminin bir işe yaramadığını ima etti ve şunu öne sürdü: ” Klima çağında, gerçek hava değerini kaybetti. “
• Araç iklimlendirme sistemi ünitelerinde kullanılan freon, ozon tabakasını inceltmekle suçlandıktan sonra, otomobil üreticilerinin 1996 yılına kadar R12’den daha az zararlı olan R134A soğutucu akışkana geçmeleri gerekti.
• Çift taraflı araç iklimlendirme sistemi kontrolü, sürücü ve yolcu için ayrı ayrı sıcaklık ayarlarına izin verirken, bazı otomobillerde ise arka koltukta oturan yolcular için ek bölgeler kullanılmaya başlandı.
• Volkswagen, manuel araç iklimlendirme sistemini “İklimsel” olarak adlandırıyor ve otomatik araç iklimlendirme sistemine ise “Klimatronik” diyor.
• Bugün, otomobil fabrikalarında üretimi yapılan tüm yeni araçların yüzde 99’undan fazlası araç iklimlendirme sistemi içeriyor.
• Chevrolet Aveo’nun temel versiyonlarında araç iklimlendirme sistemi yoktur; Honda Civic; Hyundai Accent ve Elantra; Arazi araçları; Kia Forte ve Rio; Mazda3; Mitsubishi lancer; Nissan Versa; ve Toyota Tacoma da araç iklimlendirme sistemi içermeyen taşıtlar grubuna dahildir.
• Tüketici raporları tarafından yapılan testler sonucunda, bir arabanın araç iklimlendirme sistemini kullanmanın otoyol hız sınırlarında 3 mpg’den daha fazla kayıpla sonuçlandığını ifade edildi. Raporda, öte yandan taşıtın camları açıkken yapılan sürüşün yakıt ekonomisi üzerinde ölçülebilir bir etkisi olmadığı belirtildi.

 Araç iklimlendirme sistemleri, klima gazının yanı sıra lineer presostat, kompresör, kompresör yağı, kondenser, entegre nem tutucu filtre, evaporatör, alçak basınç borusu, genleşme valfi, kumanda paneli, polen filtresi, yüksek basınçlı gaz boruları, yüksek basınçlı sıvı boruları, klima fanları ve sistemin çalışmasını sağlayan çeşitli sensörlerden oluşmaktadır. Araç iklimlendirme sisteminde bulunan bu sensörler, araç içi havanın sıcaklığını, nemini ve havanın sirkülasyonunu dengelemek için tasarlanmış olup sistemin kumanda panelinden ayarlaması yapılabilmektedir. Araç iklimlendirme sisteminde bulunan bu sensörler aşağıdaki şekilde işlev bakımından 5’e ayrılmaktadır:

• Sıcaklık sensörü

Araç iklimlendirme sisteminin bir parçası olan sıcaklık sensörlerinde sıcaklığa dayanıklı ve yarı iletken olan termistörler kullanılmaktadır. Aracın birçok yerinde bulunabilen termistörler, NTC (Negatif Sıcaklık Katsayısı) ve PTC (Pozitif Sıcaklık Katsayısı) tipi yarı iletken materyalden oluşan sensörlerdir. Bu sensörlerin araç içinde kullanıldığı yerler ve görevleri aşağıdaki gibi olmaktadır: 

1. Motor soğutucu sıcaklık sensörü; motor soğutma suyu sıcaklığı ölçümünü yapmaktadır.
2. Dış çevre sıcaklığı sensörü; kondenser, ön tampon yanına yerleştirilir.
3. Evaporatör sıcaklık sensörü; araç iklimlendirme sisteminin evaporatörünün dışına yerleştirilir, evaporatör yüzeyinin sıcaklığını ölçmek amaçlı tesis edilir.
4. Kabin sıcaklık sensörü; araç iklimlendirme sisteminin kontrol paneline veya hava kanalına yerleşimlidir.

• Güneş yükleme sensörü

Güneş yükleme sensörleri, otomatik araç iklimlendirme sistemlerinde kullanılan, güneş ışığının araç içinde bulunan havayı ısıtabilmek amacı ile kullanılmaktadır. Araç iklimlendirme sisteminde bulunan güneş yükleme sensörleri, aslında foto-voltaik diyotlardan oluşup, foto-voltaik etkileşimi kullanarak güneş ışığının yoğunluğunu ölçmektedir. Bu sensörler, genellikle araçların ön camlarında bulunan havalandırma kanallarının olduğu bölgede bulunmaktadır. Güneş yükleme sensörleri yardımı ile güneş ışığının yoğunluğu ölçülerek araç içindeki hava sıcaklığının control dışı değişim göstermesinin önüne geçilmiş olunur.

• Basınç sensörü

Araç iklimlendirme sistemlerinde bulunan basınç sensörleri, yine araç iklimlendirme sisteminde bulunan fanların içindeki soğutucu akışkanın yalnızca belirli oranlarda geçebildiği genleşme valfi borusundaki bu geçişinin kontrolü yapılması için gerekli verilerin toplanması adına araç ihtiyaç duyulup dizayn edilmiş sensörlerdir.

• Nem sensörü

Araç iklimlendirme sisteminde bulunan nem sensörleri araç içi havanın bağıl nemini  ölçmek için tasarlanmış sensörlerdir. Nem sensörleri ile sıcaklık sensörleri birlikte çalışabilecek şekilde dizayn edilmiştir. Bu iki sensör, araç iklimlendirme sisteminin hatasız olarak işlemini sürdürmesi için birlikte senkronize olarak çalışmaktadır.

• Hava kalite sensörü

Araç iklimlendirme sistemindeki hava kalite sensörleri, yol hareket halindeki aracın egzoz gazının yoğun olduğu bir bölgeye veya kirli bir hava kütlesinin içine girmesi durumunda, araç iklimlendirme sistemine dış ortamdan hava girişini durdurarak, sistemin tersine sirkülasyon modunun açılmasını sağlamaktadır. Böylece, araç içindeki temiz havanın aracın dışında bulunan hava ile arasındaki dengesizliği engellenmiş olmaktadır. Hava kalite sensörleri, aracın ana hava giriş kanalına yerleştirilmekte olup, sensörde önceden tanımlanmış olan karbon monoksit ve nitrojen dioksit eşik değerine göre tersine sirkülasyon modu devreye girmektedir.

Araç İklimlendirme Sistemi Ne İşe Yarar?

Araç iklimlendirme sistemleri, genel olarak 18 derece ile 32 derece arasında yolcunun istediği sıcaklık değerinde bir ortam oluşturmasına, böylelikle yolcunun araç içi konfor standartlarını olabildiğince yükseltmesine yarar. Kısaca aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Araç içi sıcaklık değerini ayarlamak,
• Araç içi nem oranı ayarlamak,
• Araç içi hava akışını sağlamak,
• Araç içi havayı temizlemek,
• Camlardaki buğunun giderilmesini hızlandırmak gibi işlevleriyle sürücü ve yolcuların yolculuk esnasındaki konfor standartlarını yükseltmektedir.

Araç İklimlendirme Sistemi Nasıl Çalışır?

Araç iklimlendirme sistemleri, sıvı haldeki maddeyi gaza dönüştürürken ısı alıp, gaz halindeki maddeyi ise sıvıya dönüştürürken ısı vererek çalışmaktadır. Araç dışında bulunan hava ile araç içinde bulunan havanın sirkülasyonu sayesinde sistemin parçalarından biri olan klima fanları yardımıyla tüm çalışma işlemini sonlandırmış olur. 

Araç İklimlendirme Sistemi Çeşitleri Nelerdir?

Araç iklimlendirme sistemleri iki çeşit olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunlar, aşağıdaki listede açıklanabilir:

• Orifis tüp sistemi: Bu tip araç iklimlendirme sistemlerinde orifis tüpü, evaporatör borusunda veya sıvı akış hattında bulunmaktadır. Orifis tüpü en fazla 3 inç uzunluğunda olmaktadır.

• Genleşme valfi sistemi: Araç iklimlendirme sistemlerinden genleşme valfi sisteminin temel görevi, evaporatörü en verimli şekilde kullanmaktır. Araç iklimlendirme sisteminde bulunan kompresöre sıvı haldeki maddenin girmesine engel olur.

Araç İklimlendirme Sisteminin Görevleri Nelerdir?

Araç iklimlendirme sistemlerinin temel görevi araç içi havanın sıcaklık değerini, nemini, temizliğini göz önüne alarak yolculuk konforunu olabildiğince en üst seviyeye çıkarmaktır. Araç iklimlendirme sistemlerinde araç içerisindeki havanın sıcaklığı manuel ya da otomatik olarak ayarlanabilir. Sistemin bir parçası olan kontrol paneli vasıtasıyla 18 derece ile 32 derece arasındaki bir sıcaklık değerinde yolcunun isteğine göre ayarlanabilmektedir. 

Araç İklimlendirme Sistemi Nerelerde Kullanılır?

Araç iklimlendirme sistemi, otobüs ve ticari araçlarda, binek araçlarında ısıtma ve soğutma sistemi olarak kullanılmaktadır.

Araç İklimlendirme Sistemi Ne Zaman Kullanılır?

Araç iklimlendirme sistemlerinin verimli bir şekilde çalışması için bakım ve onarımı düzenli olarak takip edilmesi koşulu yolculuk standartlarını yüksek tutmak adına büyük bir önem taşımaktadır. Özellikle yaz aylarında serinlemek için veya soğuk mevsimlerde araç içi havanın kurutularak camların buğulanmasını önlemek amacı ile kullanılmaktadır. Araç iklimlendirme sistemleri, sıcak yaz mevsimlerinde motorun hararet yapmaması için sorunsuz çalışır durumda olması ve bu sistemlerde herhangi bir arıza durumu yaşandığında bakım, onarım, tamirat işlemi yapılmadan yola çıkılmaması konusunda uzmanlar tavsiye vermektedir.

Araç İklimlendirme Sistemi Olmadan Araç Çalışır mı?

Araç iklimlendirme sistemi olmadan araç çalışmaya devam eder. Fakat bu durum araç içinde yolcu konforunun düşmesine, araç motorunun zamanla hararet yapıp aracın fonksiyonlarını zorlamasına, böylelikle kullanılan yakıt miktarının da artmasına sebep olur. Bu sebeple, araç iklimlendirme sistemlerinin düzenli olarak bakım ve onarımının yapılması önemlidir.

Araçta İklimlendirme Sistemi Arızası Nasıl Anlaşılır?

Araç iklimlendirme sisteminin olası arızalanma durumunu ölçmek için verimlilik test yöntemi uygulanır. Bu test ile araç iklimlendirme sistemlerindeki tüm fiziki kontroller yapılarak sistem uygun şartlara getirilir. Sistemin her aksanı için ayrı ayrı kontroller yapılır. Kompresör giriş ve çıkış boruları kontrol edilir, nem tutucu filtre bakımı yapılır, klima gazı ölçümlenir, kompresör yağı kontrol edilir. 

Araç iklimlendirme sisteminin arızalanmasına sebep olan durumlar hakkında aşağıdakiler örnekler verilebilir:

• Araç iklimlendirme sisteminin açma kapama tuşunun bozulması,
• Kompresör gazının azalmış olması veya bitmiş olması,
• Radyatör sisteminde tıkanıklık oluşması,
• Mevsimsel geçişlerde araç iklimlendirme sistemi bakım ve onarım çalışmasının yapılmamış olması,
• Araç iklimlendirme sisteminin fanlarından herhangi bir dış madde, haşerat girmiş olması.

Araç İklimlendirme Sistemi Nasıl Tamir Edilir?

Araç iklimlendirme sistemi tamiri için evaporatör ve kondansör fanları çeşitli kimyasallar kullanılarak temizlenir, entegre nem tutucu filtre ve genleşme valfleri değiştirilir, son olarak sistemdeki tüm parçaların kontrolü yapılır. 

Tamirat ücreti, sistemin arızasına göre değişiklik gösterecektir. Araç iklimlendirme sistemi verimlilik test ücreti piyasa fiyatı ile 99 TL’yi bulmaktadır. Araç iklimlendirme sistemlerinin olası arıza durumunda teknik aksan değişimi, bakımı ve onarımı yapılması gerekir. Bu durumda gerekli tamirat işlemi, masraf ücretini arttırmaktadır. Oto klimanın tamamen değiştirilmesi mecburi değildir. Sistemde onarımı yapılamayacak durumda olan herhangi bir aksan varsa oto klimanın tamamen değiştirilmesi tavsiye edilmektedir.

Her Araçta İklimlendirme Sistemi Bulunur mu?

Günümüzde üretimi yapılan çoğu araçta, araç iklimlendirme sistemi bulunmaktadır. Sistem sağladığı konfor şartları sebebiyle elbette aracın fiyatını arttırmaktadır. Fakat yolcuya daha iyi bir yolculuk deneyimi yaşatan araç iklimlendirme sistemi, günümüzde kullanıcılar tarafından vazgeçilmez bir sistem haline gelmiştir. Sıcak yaz aylarında veya soğuk kış aylarında yolcunun araç içindeki sıcaklık dengesini istediği gibi oluşturabilmesi için araç iklimlendirme sistemi araç üretiminde muhakkak araca montesi yapılan bir sistemdir. Artık, araç iklimlendirme sistemi bulunmayan herhangi bir araç bulmak imkansız hale gelmiştir. Bir listeleme yapmak gerekirse, halen daha temel versiyonlarıyla üretimi yapılan aşağıdaki taşıt grubu, araç iklimlendirme sistemi içermemektedir:

Chevrolet Aveo,

Honda Civic,

Hyundai Accent ve Elantra,

Arazi araçları,

Kia Forte ve Rio,

Mazda3,

Mitsubishi lancer,

Nissan Versa,

Toyota Tacoma’nın temel versiyonlarında araç iklimlendirme sistemi bulunmamaktadır. 

Genel olarak, günümüzde otomobil fabrikalarında üretimi yapılan tüm yeni araçların yüzde 99’undan fazlası araç iklimlendirme sistemi içermektedir.

İklimlendirme Sistemi Bulunan Araçlar Nelerdir?

2000li yılların başında Avrupa menşeili her 3 araçtan 1’inde araç iklimlendirme sistemi bulunuyordu. Başlarda lüks araç standardı olarak kabul edilen araç iklimlendirme sistemi, günümüz koşullarıyla dünya üzerindeki tüm araç markalarının ve modellerinin üretiminde bulunmaktadır. Bir listeleme yapacak olursak, dünya üzerinde en iyi araç iklimlendirme sistemine sahip taşıt gruplarının başında;

Nissan Pathfinder,

Kia Sorento,

Rolls-Royce Ghost,

BMW 4 Series,

Ford Mustang Mach-E,

Volvo XC90,

Lexus RX,

Nissan Leaf gelmektedir.